Hoe zit het ook al weer met de aanstellingskeuring?

Lang niet alle werkgevers weten het, maar alleen in uitzonderingsgevallen mag een sollicitant medisch gekeurd worden voor een functie. Ruim 60% van de werkgevers en werknemers kent de regels rondom de aanstellingskeuring niet. Hoe zit het ook al weer?

De onbekendheid met de regels, blijk uit een internetonderzoek dat is uitgevoerd door de SER-Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen (CKA). De CKA behandelt klachten over aanstellingskeuringen en informeert werkgevers en werknemers over de regels. Dat gebeurt onder meer met een campagne op de radio, sociale media en de website www.aanstellingskeuringen.nl.

HR-professionals weten natuurlijk wel dat de gezondheid van een kandidaat tijdens de sollicitatieprocedure geen mag rol spelen. Vragen hierover zijn taboe, net als vragen over zwangerschap of een eventuele kinderwens. Maar hoe zit het nou ook al weer met die aanstellingskeuring?

Pas als het niet anders kan

Een groot aantal werknemers en werkgevers denkt dat een medische keuring als sluitstuk van een sollicitatieprocedure altijd mag, of alleen niet als de betrokken sollicitant daartegen bezwaar heeft.

Maar de Wet op de medische keuringen (Wmk), stelt strenge regels aan het medisch keuren van sollicitanten. De basisregel is dat een dergelijke keuring niet is toegestaan. Het mag wél als een specifieke functie bepaalde risico’s kent voor de gezondheid of de veiligheid van de medewerker, of zijn directe omgeving. Daarbij moet eerst ook nog worden bekeken of de veiligheidsrisico’s niet met andere maatregelen kunnen worden ondervangen.

Regels zijn verder aangescherpt
Verschillende regels zijn na de ingangsdatum van de Wmk overigens nog verder aangescherpt. Zo is het Besluit Aanstellingskeuringen van kracht geworden. De Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde heeft (in 2020) een Leidraad aanstellingskeuring opgesteld voor bedrijfsartsen met richtlijnen voor de uitvoering van de medische aanstellingskeuringen.

In de regels is expliciet duidelijk gemaakt dat de werkgever tijdens een sollicitatieprocedure geen vragen mag stellen over gezondheid en ziekte van de sollicitant. Toen heeft ook de ondernemingsraad het recht gekregen om een klacht in te dienen over aanstellingskeuringen in de onderneming.

Hoofdpunten aanstellingskeuringen

Voor de veruit meeste functies, heeft de wetgever aanstellingskeuring verboden. Maar soms is deze medische keuring bij aanvang van het dienstverband wel aangewezen, voornamelijk bij gevaarlijk werk. Denk daarbij bijvoorbeeld aan werken met perslucht (bijvoorbeeld duikers), maar ook brandweermensen, piloten, politieagenten of beroepsmilitairen. Er is dan sprake van speciale functie-eisen. Dan moet u met de volgende hoofdpunten rekening houden:

• De bedrijfsarts doet de keuring alleen als voor de functie bijzondere eisen gelden op het punt van de medische geschiktheid, omdat de (aanstaande) werknemer of collega’s gezondheidsrisico’s zouden kunnen lopen.
• Als de risico’s op een andere gebruikelijke manier gereduceerd kunnen worden, mag niet worden gekeurd.
• De werkgever moet de keuringseisen schriftelijk vastleggen, waarbij hij eerst advies aan de bedrijfsarts moet vragen. De keuringseisen moeten vooraf aan de sollicitant worden uitgereikt.
• De keuring gebeurt aan het einde van de sollicitatieprocedure.
• Als de werkgever een sollicitant medisch wil keuren, moet hij dat in de wervingsprocedure vermelden.
• De bedrijfsarts mag alleen medische vragen stellen die relevant zijn voor de vervulling van de functie. Vragen (ook indirect) over zwangerschap zijn verboden.
• Het advies van de bedrijfsarts vermeldt alleen of de sollicitant geschikt is. Het is niet toegestaan om een kandidaat te selecteren die ‘het gezondst’ zou zijn.
• De gekeurde kan een klacht indienen over de gang van zaken en de uitkomst van de keuring bij de Commissie klachtenbehandeling aanstellingskeuringen (CKA) van de SER.
• De ondernemingsraad heeft instemmingsrecht op het wijzigen, vaststellen of intrekken van het aanstellingskeuringenbeleid (Artikel 27 lid 1d en e WOR). De OR heeft bovendien ook het recht een klacht over aanstellingskeuringen in te dienen.

Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek

Organisaties mogen nog steeds Periodiek Arbeidsgezondheidskundig Onderzoek (PAGO) en/of Preventie Medisch Onderzoek (PMO) voor hun werknemers aanbieden.

Een PAGO | PMO is geen keuring, maar een gezondheidsonderzoek waarmee arbeidsrisico’s beperkt kunnen worden. Deelname aan de PAGO | PMO is vrijwillig. De bedrijfsarts/ Arbodienst voert de PAGO uit; alleen met toestemming van de werknemer, kunnen de uitkomsten (beperkt) worden gedeeld met de werkgever.

Vragen neem vrijblijven contact met ons op.